Ο άνεμος προκαλείται από τα δέντρα, όταν κουνάνε τα κλαριά τους
"Ogden Nash"
Η συνδιάσκεψη της Χάγης απέτυχε. Το πρωτόκολλο του Κιότο δεν επικυρώθηκε. Οι αναπτυγμένες χώρες αποφάσισαν. Προτιμούν να συνεχίσουν να πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται. Το μήνυμα είναι σαφές. Αγοράστε δικαίωμα ρύπανσης. Μπορείτε να ρυπαίνετε περισσότερο απ’ τους διπλανούς σας αρκεί να ’ναι φτωχότεροι. Οι φτωχές χώρες δεν ρυπαίνουν. Με τι άλλωστε; Για να ’χεις σκουπίδια προϋποτίθεται η ύπαρξη φαγητού. Να φροντίσουμε μόνο να παραμείνουν φτωχές ώστε να συνεχίσουμε να αγοράζουμε το μερτικό τους στο δικαίωμα ρύπανσης. Φανταστείτε να πλούτιζαν. Θα ’θελαν να ρυπαίνουν κι αυτές. Πρέπει να πλουτίσουν τόσο ώστε να μπορούν να αγοράζουν τα προϊόντα μας.
Βέβαια, ακόμα κι αν στη Χάγη υπήρχε κάποιο αποτέλεσμα, μην φαντάζεστε ότι αυτό θα σήμαινε αλλαγή του σκηνικού. Απ’ τη στιγμή που έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι αρκεί να πληρώσεις το τίμημα, όχι πάντα εν είδει προστίμου, ώστε να ’χεις τη δυνατότητα να εκπέμπεις τους ρύπους μιας βιομηχανίας ανεξέλεγκτης, ελάχιστα πράγματα μπορούν να γίνουν.
Η παράλογη καταπίεση που έχει γεννήσει ένας κατ’ όνομα ορθολογισμός της παραγωγής έχει σαν αιτιολογικό έναν καταναλωτισμό που γεννάει ανάγκες κατασκευασμένες απ’ τα Μ.Μ.Ε. κι απ’ την αδυναμία σκέψης πρόκειται για λεηλασία του ανθρώπινου πνεύματος.
Είναι παραλογισμός να αποδεχθούμε ότι το άτομο – καταναλωτής εν πλήρει συνειδήσει και αβίαστα χρησιμοποιεί τα αντικείμενα μιας χρήσης ή ακόμα και τα εμπορεύματα που είναι σχεδιασμένα ώστε να φθαρούν, μετά από προκαθορισμένο χρόνο.
Κι όμως η οικονομία αυτοδικαιώνεται. Παράγονται αγαθά προσιτά σε όλο τον κόσμο, όλο και πιο σύγχρονα, τροφοδοτώντας μια ψευδαίσθηση ποιότητας ζωής. Η ποιότητα μετατρέπεται σε ποσότητα, η ατομική κουλτούρα σε μαζική κουλτούρα, η προσωπική επικοινωνία σε μαζική επικοινωνία. Το φυσικό περιβάλλον έχει μετατραπεί σ’ ένα απέραντο εργοστάσιο. Ανάπτυξη πάση θυσία. Με έμφαση στη θυσία. Το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα δε «μαθαίνει» από ατυχήματα τύπου Τσερνομπίλ δείχνει πόσο μετράνε οι χαμένες ζωές από ένα τέτοιο ατύχημα, στο ισοζύγιο. Οι ισολογισμοί των εταιρειών δεν περιέχουν στις ζημίες τις χαμένες ζωές. Άντε να περιέχουν κάποιες αποζημιώσεις που τις επωμίζονται ασφαλιστικές εταιρείες.
Η φωνή που υψώνουν τα οικολογικά κινήματα δυστυχώς αποτελεί ένα μικρό παράσιτο στον όγκο των πληροφοριών που διαχέονται καθημερινά. Άλλωστε το παραμύθι περί οικολογίας και προστασίας του περιβάλλοντος το ’χουν πιάσει καλά ακόμα κι αυτοί που καταστρέφουν όσο μπορούν περισσότερο. Βλέπουμε κυβερνήσεις «ευαίσθητες» να παραγγέλλουν περιβαλλοντολογικές μελέτες, βλέπουμε περιβαλλοντική εκπαίδευση και συζητήσεις υπουργών για το θέμα ώστε να υπάρχει το απαραίτητο άλλοθι.
Εξάλλου τα οικολογικά κινήματα προτείνουν μιαν αντίσταση σε όλη αυτή την ιστορία, σε ανθρώπους οι οποίοι ακολουθούν αυτό το καπιταλιστικό μοντέλο διαβίωσης χωρίς να αποτολμούν να πουν πια, ανοιχτά ότι είναι ασυμβίβαστος ο καταναλωτισμός με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ότι δηλαδή είναι αδύνατη η συγκράτηση ή η αναστροφή αυτής της διαδικασίας αν ο καθένας από μας δεν αποφασίσει να αποστερηθεί σε καθημερινή βάση ένα μεγάλο μέρος απ’ τις ευκολίες που του παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία.
Εκείνο που πρέπει να γίνει σαφές βέβαια είναι ότι ο καυγάς δεν γίνεται για το μέλλον του πλανήτη Γη.
Γίνεται για το μέλλον του ανθρώπου πάνω σ’ αυτόν. Ο πλανήτης δεν έχει πρόβλημα. Σαν σύστημα μπορεί να ισορροπήσει ξανά αποβάλλοντας τα ξένα σώματα, κυριολεκτικά όπως ένα εκκρεμές που σε ό,τι ταλάντωση και να το εξαναγκάσουμε θα ισορροπήσει στο κατώτερο σημείο μετά από λίγο.
Απλά έχει το δικό του ρολόι και τη δική του αμείλικτη λογική. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου που γεννιέται απ’ τα αέρια σαν το CΟ2 εγκλωβίζει την ηλιακή ακτινοβολία κοντά στην επιφάνεια της Γης, αυξάνοντάς της τη θερμοκρασία. Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι αυτό θα επιφέρει υψηλές νεφώσεις ώστε σιγά – σιγά να μειωθεί η ηλιακή ακτινοβολία που θα μπορεί να φτάσει στη Γη μ’ αποτέλεσμα την πτώση της θερμοκρασίας.
Βέβαια θα πάρει χιλιάδες χρόνια, αλλά η Γη δε βιάζεται. Η ανθρωπότητα που βιάζεται, ας πάρει τα μέτρα της. Η αφελής αντίληψη περί προόδου, εκσυγχρονισμού, εκβιομηχάνισης και εν τέλει αφθονίας πρέπει να ξαναειδωθεί με βάση τα νέα δεδομένα. Δεν αρκεί να μάθουμε στα παιδιά να μην πετάνε τα σκουπίδια οπουδήποτε. Πρέπει να τα μάθουμε να μη «γεννούν» σκουπίδια. Ίσως βέβαια να ’ναι ήδη αργά για σημαντικές αλλαγές. Το μέλλον ανήκει μάλλον στο απίθανο παρά στο πιθανό, κυρίως αν η εξέλιξη συνεχιστεί με τον επιταχυνόμενο τρόπο του αιώνα μας.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" της Καλαματας το 2000
"Ogden Nash"
Η συνδιάσκεψη της Χάγης απέτυχε. Το πρωτόκολλο του Κιότο δεν επικυρώθηκε. Οι αναπτυγμένες χώρες αποφάσισαν. Προτιμούν να συνεχίσουν να πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται. Το μήνυμα είναι σαφές. Αγοράστε δικαίωμα ρύπανσης. Μπορείτε να ρυπαίνετε περισσότερο απ’ τους διπλανούς σας αρκεί να ’ναι φτωχότεροι. Οι φτωχές χώρες δεν ρυπαίνουν. Με τι άλλωστε; Για να ’χεις σκουπίδια προϋποτίθεται η ύπαρξη φαγητού. Να φροντίσουμε μόνο να παραμείνουν φτωχές ώστε να συνεχίσουμε να αγοράζουμε το μερτικό τους στο δικαίωμα ρύπανσης. Φανταστείτε να πλούτιζαν. Θα ’θελαν να ρυπαίνουν κι αυτές. Πρέπει να πλουτίσουν τόσο ώστε να μπορούν να αγοράζουν τα προϊόντα μας.
Βέβαια, ακόμα κι αν στη Χάγη υπήρχε κάποιο αποτέλεσμα, μην φαντάζεστε ότι αυτό θα σήμαινε αλλαγή του σκηνικού. Απ’ τη στιγμή που έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι αρκεί να πληρώσεις το τίμημα, όχι πάντα εν είδει προστίμου, ώστε να ’χεις τη δυνατότητα να εκπέμπεις τους ρύπους μιας βιομηχανίας ανεξέλεγκτης, ελάχιστα πράγματα μπορούν να γίνουν.
Η παράλογη καταπίεση που έχει γεννήσει ένας κατ’ όνομα ορθολογισμός της παραγωγής έχει σαν αιτιολογικό έναν καταναλωτισμό που γεννάει ανάγκες κατασκευασμένες απ’ τα Μ.Μ.Ε. κι απ’ την αδυναμία σκέψης πρόκειται για λεηλασία του ανθρώπινου πνεύματος.
Είναι παραλογισμός να αποδεχθούμε ότι το άτομο – καταναλωτής εν πλήρει συνειδήσει και αβίαστα χρησιμοποιεί τα αντικείμενα μιας χρήσης ή ακόμα και τα εμπορεύματα που είναι σχεδιασμένα ώστε να φθαρούν, μετά από προκαθορισμένο χρόνο.
Κι όμως η οικονομία αυτοδικαιώνεται. Παράγονται αγαθά προσιτά σε όλο τον κόσμο, όλο και πιο σύγχρονα, τροφοδοτώντας μια ψευδαίσθηση ποιότητας ζωής. Η ποιότητα μετατρέπεται σε ποσότητα, η ατομική κουλτούρα σε μαζική κουλτούρα, η προσωπική επικοινωνία σε μαζική επικοινωνία. Το φυσικό περιβάλλον έχει μετατραπεί σ’ ένα απέραντο εργοστάσιο. Ανάπτυξη πάση θυσία. Με έμφαση στη θυσία. Το γεγονός ότι η διεθνής κοινότητα δε «μαθαίνει» από ατυχήματα τύπου Τσερνομπίλ δείχνει πόσο μετράνε οι χαμένες ζωές από ένα τέτοιο ατύχημα, στο ισοζύγιο. Οι ισολογισμοί των εταιρειών δεν περιέχουν στις ζημίες τις χαμένες ζωές. Άντε να περιέχουν κάποιες αποζημιώσεις που τις επωμίζονται ασφαλιστικές εταιρείες.
Η φωνή που υψώνουν τα οικολογικά κινήματα δυστυχώς αποτελεί ένα μικρό παράσιτο στον όγκο των πληροφοριών που διαχέονται καθημερινά. Άλλωστε το παραμύθι περί οικολογίας και προστασίας του περιβάλλοντος το ’χουν πιάσει καλά ακόμα κι αυτοί που καταστρέφουν όσο μπορούν περισσότερο. Βλέπουμε κυβερνήσεις «ευαίσθητες» να παραγγέλλουν περιβαλλοντολογικές μελέτες, βλέπουμε περιβαλλοντική εκπαίδευση και συζητήσεις υπουργών για το θέμα ώστε να υπάρχει το απαραίτητο άλλοθι.
Εξάλλου τα οικολογικά κινήματα προτείνουν μιαν αντίσταση σε όλη αυτή την ιστορία, σε ανθρώπους οι οποίοι ακολουθούν αυτό το καπιταλιστικό μοντέλο διαβίωσης χωρίς να αποτολμούν να πουν πια, ανοιχτά ότι είναι ασυμβίβαστος ο καταναλωτισμός με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ότι δηλαδή είναι αδύνατη η συγκράτηση ή η αναστροφή αυτής της διαδικασίας αν ο καθένας από μας δεν αποφασίσει να αποστερηθεί σε καθημερινή βάση ένα μεγάλο μέρος απ’ τις ευκολίες που του παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία.
Εκείνο που πρέπει να γίνει σαφές βέβαια είναι ότι ο καυγάς δεν γίνεται για το μέλλον του πλανήτη Γη.
Γίνεται για το μέλλον του ανθρώπου πάνω σ’ αυτόν. Ο πλανήτης δεν έχει πρόβλημα. Σαν σύστημα μπορεί να ισορροπήσει ξανά αποβάλλοντας τα ξένα σώματα, κυριολεκτικά όπως ένα εκκρεμές που σε ό,τι ταλάντωση και να το εξαναγκάσουμε θα ισορροπήσει στο κατώτερο σημείο μετά από λίγο.
Απλά έχει το δικό του ρολόι και τη δική του αμείλικτη λογική. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου που γεννιέται απ’ τα αέρια σαν το CΟ2 εγκλωβίζει την ηλιακή ακτινοβολία κοντά στην επιφάνεια της Γης, αυξάνοντάς της τη θερμοκρασία. Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι αυτό θα επιφέρει υψηλές νεφώσεις ώστε σιγά – σιγά να μειωθεί η ηλιακή ακτινοβολία που θα μπορεί να φτάσει στη Γη μ’ αποτέλεσμα την πτώση της θερμοκρασίας.
Βέβαια θα πάρει χιλιάδες χρόνια, αλλά η Γη δε βιάζεται. Η ανθρωπότητα που βιάζεται, ας πάρει τα μέτρα της. Η αφελής αντίληψη περί προόδου, εκσυγχρονισμού, εκβιομηχάνισης και εν τέλει αφθονίας πρέπει να ξαναειδωθεί με βάση τα νέα δεδομένα. Δεν αρκεί να μάθουμε στα παιδιά να μην πετάνε τα σκουπίδια οπουδήποτε. Πρέπει να τα μάθουμε να μη «γεννούν» σκουπίδια. Ίσως βέβαια να ’ναι ήδη αργά για σημαντικές αλλαγές. Το μέλλον ανήκει μάλλον στο απίθανο παρά στο πιθανό, κυρίως αν η εξέλιξη συνεχιστεί με τον επιταχυνόμενο τρόπο του αιώνα μας.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" της Καλαματας το 2000
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου