Το νέο εξεταστικό σύστημα στο Λύκειο

« Η μόρφωση δεν έχει καμιά άλλη δυνατότητα επιβίωσης
παρά μόνο τον κριτικό αναστοχασμό πάνω στην ημιμόρφωση 
στην οποία αναγκαία οδηγήθηκε »
  Teodor Adorno

Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου που αναδιαρθρώνει την λειτουργία του Λυκείου και διαμορφώνει ένα καινούργιο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Για πολλοστή φορά διαπιστώνεται ότι το υπάρχον πλαίσιο είναι ανεπαρκές και απαιτείται αλλαγή εκ βάθρων. Το γεγονός βέβαια ότι στην χώρα μας η εκπαίδευση νοσεί, είναι γνωστό. Επιτροπές επί επιτροπών με πανεπιστημιακούς δάσκαλους και άλλους ειδικούς έχουν αφιερώσει χρόνια δουλειάς, ενώ οι υπουργοί έρχονταν και παρέρχονταν, για να προτείνουν λύση στο όντως ακανθώδες αυτό πρόβλημα, αρνούμενοι βεβαίως να δουν τι συστήματα εφαρμόζουν άλλες χώρες και γιατί όχι, να αντιγράψουν κάποιες πετυχημένες μεθόδους.

Βρισκόμαστε λοιπόν τώρα μπροστά σε ένα σχέδιο νόμου που φιλοδοξεί όπως και πολλά προηγούμενα του, να διορθώσει τα κακώς κείμενα και να δώσει νέα πνοή στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι της χώρας.

Το σχέδιο νόμου αυτό προβλέπει Πανελλαδικές εξετάσεις με τέσσερα μαθήματα  που οδηγούν τους υποψήφιους σε πέντε επιστημονικά πεδία εξειδίκευσης (Ανθρωπιστικών και Νομικών σπουδών, Θετικών και τεχνολογικών επιστημών, Επιστημών υγείας, Επιστημών Οικονομίας διοίκησης και πολιτικών επιστημών και τέλος παιδαγωγικών τμημάτων)

Ο τρόπος υπολογισμού του βαθμού πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι μια υπερβολικά πολύπλοκη κατασκευή την οποία ειρήσθω εν παρόδω στην αρχική εκδοχή είχαν δώσει λανθασμένη κι αναγκάστηκαν να επανέλθουν με αναδιατύπωση. Δεν είναι κατανοητή, τουλάχιστον απ’ τον γράφοντα η αναγκαιότητα ενός υπολογισμού τόσο περίπλοκου που σίγουρα καταντά ακατανόητος για γονείς και μαθητές. Αν προσπεράσουμε όμως το καθαρά τεχνικό μέρος, πρέπει να δούμε ότι ουσιαστικά συνυπολογίζει πέραν των τεσσάρων πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων και την επίδοση του υποψηφίου στο Λύκειο. Και εννοούμε την επίδοση όλων των μαθημάτων και στις τρεις τάξεις. Έτσι, όσο μικρό ρόλο και να παίζει παραδείγματος χάριν ένα δευτερεύον μάθημα της Α΄ Λυκείου στο τελικό σύνολο, κανείς δεν μπορεί να το αγνοήσει.

Τα τελευταία χρόνια το καλά κρυμμένο μυστικό της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι ότι τελεί υπό μια καλά κεκαλυμμένη διάλυση. Το μάθημα στις μικρές τάξεις, που δεν παίζουν ρόλο στην εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι τύποις υπαρκτό και στην ουσία ανύπαρκτο σε τραγικό ποσοστό. Για την απουσία εκπαιδευτικού έργου δεν είναι σωστό να κατηγορηθούν μόνο οι καθηγητές. Όταν έχεις να κάνεις με νέους ανθρώπους που θεωρούν, χρόνια τώρα, ότι δεν τους χρειάζονται αυτά που τους λες, ότι ουσιαστικά είναι ατιμώρητοι για οποιαδήποτε πράξη τους και ότι από τα 14 τους μπορούν μόνοι τους - η έχουν αφεθεί- να καθορίσουν το μέλλον τους, δεν μπορείς να κάνεις και σπουδαία πράγματα. Για την τελευταία τάξη του Λυκείου καλύτερα να μην συζητήσουμε. Κάποιες ώρες, με μαθήματα πανελληνίων, μπορεί να προσέλκυαν το ενδιαφέρον μερικών.  Στις ώρες των υπολοίπων, στην καλύτερη περίπτωση, γίνεται ησυχία για διάβασμα για τις εξετάσεις. Τα σχολεία αδειάζουν εκεί γύρω στις αρχές Απρίλη ή και νωρίτερα, διότι όλοι εκμεταλλεύονται τις απουσίες που μπορούν να κάνουν, με χαρτιά από γιατρούς που εφευρίσκουν ευφάνταστες ασθένειες.  Οι προφορικοί βαθμοί στο τέλος είναι τουλάχιστον άριστα, διότι προσθέτουν ένα 0,6 της μονάδας στον τελικό βαθμό των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων. Αυτό που απομένει μετά από μερικά χρόνια, είναι οι αναμνήσεις, από την πενταήμερη και το πως παιδέψαμε εκείνο τον φουκαρά τον φιλόλογο η την μαθηματικό.

Να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι σε τούτη τη γενιά έχουμε μπερδέψει το ρόλο του σχολείου μ’ αυτόν της οικογένειας, η καλυτέρα ζητάμε από το σχολείο να παίξει και αυτόν τον ρόλο. Απαιτούμε απ’ το σχολείο, να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά μας από πολύ μικρά, σε τομείς συμπεριφοράς, αξιών, κοινωνικότητας κ.λ.π.  Αυτά είναι καθαρά υποχρεώσεις της οικογένειας, η οποία οφείλει να στείλει στο σχολείο έναν άνθρωπο έτοιμο να λειτουργήσει κοινωνικά και να είναι ικανός να συμμετάσχει στην διαδικασία μόρφωσης που παρέχει η δημόσια εκπαίδευση. Έτσι στο κλασσικό ερώτημα αν είναι στραβός ο γιαλός η απάντηση είναι ότι μέχρι τώρα τουλάχιστον και ο γιαλός είναι στραβός και στραβά αρμενίζουμε.

Οι ουσιαστικές αλλαγές όμως που εισάγει το σχέδιο νόμου και οι οποίες είναι καθοριστικές για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι η μεταβολή από 6 μαθήματα σε 4 , η αλλαγή ονόματος στα επιστημονικά πεδία και ο αλγόριθμος υπολογισμού του βαθμού πρόσβασης. Σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα μεταπολεμικά, όλα αυτά εξυπηρετούσαν την ανάγκη να ξεχωρίσουν οι καλύτεροι και να εισαχθούν στα πανεπιστήμια αυτοί που τους αξίζει. Λιγότερο η περισσότερο αυτό επιτυγχάνονταν

Οι αλλαγές  που προτείνει το υπουργείο με το νομοσχέδιο και θα φέρουν τα πάνω κάτω στην εκπαίδευση του Λυκείου, είναι οι παρακάτω.

Για πρώτη φορά ο βαθμός του Λυκείου, που παίζει ρόλο στην εισαγωγή του μαθητή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εξαρτάται από την συνολική επίδοση του και στις τρεις τάξεις του Λυκείου κι όχι μόνο στην τελευταία. Η κάθε τάξη έχει ένα συντελεστή (0,4 για την Α΄, 0,7 για την Β’ και 0,9 για την Γ΄) Αυτό στοχεύει να έχει σαν επακόλουθο την αλλαγή νοοτροπίας διδασκόντων και διδασκομένων και τον από κοινού σεβασμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Για πρώτη φορά τα θέματα των ενδοσχολικών εξετάσεων σε όλες τις τάξεις, προέρχονται κατά 50% από τράπεζα θεμάτων και κατά 50% αποτελούν επιλογή του καθηγητή που διδάσκει το μάθημα. Το ίδιο θα ισχύει και για τα θέματα στις πανελλήνιες εξετάσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα θέματα που θα χρησιμοποιήσει ο καθηγητής δεν μπορούν να είναι άλλης λογικής και άλλου επιπέδου απ’ αυτά της τράπεζας θεμάτων. Έτσι οι μαθητές θα ξέρουν ότι κανείς δεν θα τους χαριστεί, αλλά και δεν πρόκειται να τους αδικήσει σε σχέση με μαθητές άλλων περιοχών. Κυρίως για τα θέματα των πανελληνίων, τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση. Οι υπεύθυνοι κατά μάθημα της Κ.Ε.Γ.Ε. (Κεντρική Επιτροπή Γενικών Εξετάσεων) η οποία με το νομοσχέδιο αντικαθίσταται από τον Εθνικό Οργανισμό Εξετάσεων είχαν φτάσει στο σημείο να βάζουν θέματα υπερβολικά δύσκολα, έξω από την λογική της διδακτέας ύλης, πολλές φορές με λάθη κι επιστημονικές ανακρίβειες. Ήταν φανερό ότι, ειδικά για το μάθημα της Φυσικής που μπορώ να γνωρίζω καλά, μετά από τόσα χρόνια, με μόλις τρία κεφάλαια εξεταστέας ύλης, κατάντησε σχεδόν αδύνατο να βρεθούν αξιόλογα θέματα, που θα ελέγξουν τους υποψήφιους για καλή η όχι γνώση τους στο αντικείμενο. Κυρίως αναλώνονταν σε εξυπνακίστικα ερωτήματα και περίπλοκες  ασκήσεις, προσπαθώντας να παγιδέψουν κι όχι να εξετάσουν.   

Για πρώτη φορά, με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθορίζονται τα ειδικά μαθήματα ανά Σχολή, Τμήμα ή Εισαγωγική Κατεύθυνση, καθώς και ο συντελεστής βαρύτητας κάθε μαθήματος. Σημαντικές λεπτομέρειες στο εν λόγω σημείο: Τα ειδικά μαθήματα καθώς κι ο συντελεστής βαρύτητας που έχουν, προτείνονται από τις αντίστοιχες σχολές. Άρα επέρχεται ένας εξορθολογισμός του συστήματος. Σαν παράδειγμα να αναφέρω ότι σε 160 περίπου τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ, βασική προαπαιτούμενη γνώση είναι η Χημεία. Με το υπάρχον σύστημα εισάγονται σ’ αυτά, αφενός μαθητές που έχουν εγκαταλείψει την Χημεία σχεδόν απ’ το Γυμνάσιο, αφ’ ετέρου με μαθήματα βαρύτητας τα Μαθηματικά και την Φυσική.

Όλα λοιπόν τα παραπάνω είναι μετατροπές με θετικό πρόσημο. Υπάρχουν όμως και αρνητικά σημεία. Με το προηγούμενο σύστημα ο υποψήφιος είχε την δυνατότητα να επιλέξει σχολές από δυο επιστημονικά πεδία αλλά ανάλογα με τη κατεύθυνση στην οποία βρισκόταν μπορούσε να έχει σαν προοπτική εως τέσσερα από τα πέντε. Τώρα δεν διευκρινίζεται ο αριθμός των επιστημονικών πεδίων στα οποία μπορεί να κατευθυνθεί. Αν είναι περισσότερα του ενός θα πρέπει ο μαθητής να επιλέξει και να λάβει μέρος σε πανελλαδικές εξετάσεις και στα ανάλογα μαθήματα πέραν των τεσσάρων που αναφέρονται ρητά στο νομοσχέδιο. Είναι κάτι τέτοιο στους σχεδιασμούς του υπουργείου;

Θα υπάρξει και έκτο επιστημονικό πεδίο, αυτό με τις στρατιωτικές σχολές ;

Ο υπουργός διατηρεί το δικαίωμα να προσθαφαιρεί σχολές η τμήματα στα επιστημονικά πεδία και καθορίζει το ειδικό μάθημα και τον συντελεστή βαρύτητας του, και έχει την υποχρέωση να τα ανακοινώσει  έως τις 15 Μαρτιου, δηλαδη πολύ κοντα στις εξετασεις αιφνιδιάζοντας  τους ενδιαφερομένους.  

Μόνο αυτά είναι τα αρνητικά σημεία του νομοσχεδίου;

Η κατηγορία ότι πρόκειται για επιστροφή στην εποχή των Δεσμών με όλα τους τα στραβά, είναι αληθινή;

Το νέο εξεταστικό θα εκδιώξει τα παιδιά από το Λύκειο, και που θα τα οδηγήσει;

Είναι αναγκαίες όλες αυτές οι διευθετήσεις ώστε το νέο Λύκειο να γίνει καλύτερο από όλα τα προηγούμενα;

Αυτό που διαφαίνεται από μια πρώτη ανάγνωση του κειμένου που έδωσε το υπουργείο στην δημοσιότητα,  είναι ότι οι αλλαγές στο εξεταστικό γίνονται, για να επιστρέψουν οι μαθητές όλων των τάξεων στα θρανία και όσοι καταφέρνουν να εισαχθούν σε μία ανώτατη σχολή, να έχουν τις βασικές γνώσεις για να προχωρήσουν.

Είναι όμως μόνο αυτό; Ας περιμένουμε το νόμο και τις υπουργικές αποφάσεις που θα επακολουθήσουν, για να έχουμε πληρέστερη εικόνα και θα επανέλθουμε.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ το Σάββατο 24 - 8 - 2013