Τρίτη 20 Μαΐου 2008

Όταν όλοι σκέφτονται τα ίδια, κανένας δεν σκέφτεται πολύ.
"Walter Lippmann (1889–1974)"


Έχουμε και λέμε: Το βοδινό κρέας λόγω σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας, στο πυρ το εξώτερο, τα κοτόπουλα με τις διοξίνες στην πάντα. Τα λαχανικά και τα φρούτα ή θα ’χουν περίσ­σεια φυτοφαρμάκων ή θα ’ναι μεταλλαγμένα. Αν λιπάνετε τα ελαιόδενδρα με φουσκί από ορνιθοτροφείο, στο λάδι «περνάει» το αντιβιοτικό που έχουν δώσει οι κτηνίατροι στα κοτόπουλα. Τα όσπρια και οι ξηροί καρποί κατη­γορούνται για ωχρατοξίνες και αφλατοξίνες. Δεν το γνωρίζατε; Θα βγει μετά από λίγο καιρό στον «αέρα» με την σειρά του. Το ψωμί περιέχει βελτιωτικά. Το νερό; Αν δεν έχει νιτρικά άλατα, σε λίγο θα ’ναι γλυφό διότι με την υπεράντληση, εισχω­ρεί η θάλασσα στα υπόγεια ρεύματα. Βλέ­πετε να ’χουν απομείνει σπουδαία πράγ­ματα για κατα­νάλωση, τα οποία με αίσθη­ση ασφάλειας θα μπορείτε να χρησιμοποιήσε­τε; Δεν πειρά­ζει. Έτσι κι αλλιώς μας αρκεί το περιτύλιγμα. Το κακό είναι ότι η διατροφή δεν γίνεται virtual.
Αν προσπαθήσουμε να δούμε σοβαρά το οικολογικό πρόβλημα, θα διαπιστώσουμε ότι όλα τα παραπάνω που αφορούν την δια­τροφή είναι ένα τμήμα του προ­βλήματος το οποίο απ’ ότι φαίνε­ται δεν είναι δυνατόν πλέον να λυθεί. Και δεν υπάρχει πια λύση διότι ο άνθρωπος έφτασε τον πλα­νήτη στα όριά του έχοντας κατα­σκευάσει έναν τρόπο ζωής που συνεχώς οξύνει το πρόβλημα χωρίς να αφήνει διεξόδους.
Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για επιστροφή σε μια ποιότητα ζωής άλλου τύπου, όταν συνεχίζουμε να λειτουργούμε σαν «αστικά ζώα» έχοντας διογκώσει ανάγκες που θα μπορούσαν να μην υπάρχουν. Είναι τραγικό το γεγονός ότι σημαντικός κλάδος της οικονο­μίας συντηρείται από την κατασκευή κάθε είδους περιτυλίγμα­τος ή ακόμα χειρότερα πολλές φορές το πραγματικό κόστος του περιτυλίγματος είναι μεγαλύτερο απ’ αυτό του περιεχομένου, κι όταν μιλάμε για κόστος δεν εννο­ούμε μόνο το άμεσα οικονομικό.
Ταυτίσαμε την ποιότητα με την ευκολία, όμως αποδεικνύεται ότι αυτή η εξίσωση δεν ισχύει. Μάλ­λον ισχύει η αρχή του Αρχιμήδη τηρουμένων των αναλογιών. Ό,τι χάνουμε σε ποιότητα ζωής το κερ­δίζουμε σε ευκολία, και είναι γνω­στό ότι δεν μπορεί κάποιος να γλιτώσει χρησιμοποιώντας σαν ασπίδα την οικονομική άνεση που μπορεί να ’χει: Δεν προφυλάσσε­ται ούτε απ’ τις διοξίνες ούτε απ’ την υφαλμύρωση του νερού ούτε απ’ την τρύπα του όζοντος. Στην επιστήμη θεωρητικά, μελετάμε κλειστά συστήματα δηλαδή σύνολα στα οποία δεν υπάρχουν εξω­τερικές επιρροές και τότε τα πράγματα είναι προβλέψιμα και πάνε μια χαρά. Δυστυχώς εδώ δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Το σύστημα είναι ανοιχτό και μόνο η παραίτηση απ’ το κέρδος θα μπο­ρούσε να επιφέρει αποτελέσματα. Το όποιο κέρδος χρόνου, άνεσης, χρήματος το πληρώνεις τελικά σε κάποιο άλλο επίπεδο.
Οι νέες τεχνολογίες είναι σε θέση να ανατρέψουν πολλές απ’ τις συνθήκες διαχείρισης του περιβάλλοντος και να βελτιώ­σουν την ζοφερή εικόνα. Έχουν όμως το μειονέκτημα ότι δεν συμφέρουν. Δεν παράγεις τόνους από ομοιόμορφα και απολύτως υγιή φρούτα με βιο­λογικές καλλιέρ­γειες. Θα πρέπει να πάρουν και τα έντομα το μερτι­κό τους. Έτσι παρ’ ότι γίνεται πολλή κουβέντα γι’ αυτές, μένουν στην αφάνεια και ποσοστιαία παί­ζουν τελικά ασήμαντο ρόλο.
Οι ανάγκες (οικονομικές αλλά και όποιες παρουσιάζονται σαν τέτοιες) αυξάνουν ανάλογα με την αύξηση του βιοτικού επιπέδου και μας οδηγούν να ζητάμε απ’ τους κυβερνώντες την πανάκεια όλων των προβλημάτων μας δηλαδή την ανάπτυξη. Τώρα, τι ακρι­βώς σημαίνει ανάπτυξη και πώς την εννοεί ο καθένας αυτό είναι ένα ζήτημα. Έχουμε πάντως κατα­φέρει η μη ανάπτυξη να σημαίνει καταδίκη σε λιτότητα, χωρίς να ομολογούμε ότι μια λιτότητα συνειδητή θα μειώσει την αλόγι­στη καταστροφή των πόρων αυτού του πλανήτη, που επ’ ουδενί λόγο δεν είναι το οικόπεδό μας αλλά μας φιλοξενεί παρ’ όλα όσα τραβάει απ’ τις δραστηριότητες μας.
Αυτή η λιτότητα που θα μπορού­σε να οριστεί και ως μη σπατάλη δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν κυβερνητικό πρόγραμμα διότι θα επιφέρει σύνδρομα, ανόητα βέβαια, στέρησης. Μόνο αν είναι επιλογή του καθενός έχει νόημα και γι’ αυτό είναι τόσο μακρινή.
Το να αμολάμε λύκους σε βουνά που κάποτε ήταν πλήρη οικοσυστήματα και τώρα είναι ρημαγμέ­να απ’ τις πυρκαγιές και την έντο­νη βόσκηση είναι απλώς μια επι­πλέον επέμβαση που δεν σώζει το σύστημα. Το μόνο που κάνει είναι να ησυχάζει συνειδήσεις.


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" της Καλαμάτας το 2000

1 σχόλιο:

freelancer είπε...

Όπως τέθηκε πολύ σωστά στο ντοκυμαντέρ "Η εντέκατη ώρα" η επιστήμη της οικονομίας θα είχε οικολογικό(πραγματικό δηλαδή)όφελος αν είχε σαν στόχο τη ευημερία και όχι την ανάπτυξη.
Ωραίο Blog!